Waterlelie in de vijver – onderhoud waterlelies

Een waterlelie heeft vooral een sierfunctie in de vijver. Daarnaast geven de op het water drijvende bladeren schaduw en vormen ze een schuilplaats voor de vissen. Op deze pagina lees je, waar je op moet letten bij de keuze, plaatsing en onderhoud van een waterlelie in de vijver. Ook kijken we naar veel voorkomende problemen met waterlelies.

Waterlelie: keuze

Waterlelies (Nimphaea) bestaan in zeer veel kleuren en maten, de zogenaamde cultivars. Voor elke soort geldt echter, dat ze minstens zes uur zon per dag nodig hebben om veel bloemen te produceren. Soorten met donker gekleurde bloemen hebben de meeste zonuren nodig. Bij de keuze van een waterlelie voor je vijver moet je hiermee dus rekening houden.

Cultivars verschillen verder in formaat. De witte waterlelie (Nymphaea alba) is de oorspronkelijke, wilde soort en wordt het grootst van de in de handel verkrijgbare soorten. Een volwassen plant neemt circa vier vierkante meter wateroppervlak in beslag. Er zijn ook kleinere soorten verkrijgbaar. Hieronder vind je een selectie waterlelies voor zowel een kleine als een grote vijver:

Waterlelies geschikt voor een kleine vijver:

1. Nymphaea ‘Pygmaea Alba’       (wit)
2. Nymphaea ‘Indiana’                   (geel-oranje)
3. Nymphaea ‘Laydekeri Lilacea’  (donkerrood-paars, zie foto)
4. Nymphaea ‘Aurora’                    (koperkleurig)
5. Nymphaea ‘Rose Arey’               (roze)

Waterlelies geschikt voor een grote(re) vijver:

1. Nymphaea alba                           (wit, wilde variant)
2. Nymphaea ‘Escarboucle’           (donkerrood)
3. Nymphaea ‘Sioux’                       (oranje)
4. Nymphaea ‘Odalisque’               (roze)
5. Nymphaea ‘Colonel A.J. Welch’ (geel)
6. Nymphaea ‘Sioux’                        (oranje)

Waterlelie ‘Laydekeri Lilacea’ is een donkerrood tot paars bloeiende cultivar. Deze waterlelie is geschikt voor een kleinere vijver. Plantdiepte voor kleinere waterlelies is 50-60cm; grotere soorten staan echter het best op 80cm diepte.

Waterlelie: plantmand, aarde en plantdiepte

Plantmand waterlelie
Een waterlelie koop je meestal als een stek. Deze stek zal de eerste jaren vooral een wortelstelsel ontwikkelen. Daardoor zullen er in deze periode nog maar relatief weinig bladeren en bloemen groeien. Zorg dat je de stek in een zeer ruime, platte plantmand zet. Een kunststof groentekrat is hiervoor prima geschikt. In een te kleine plantmand kan de lelie geen goed wortelstelsel ontwikkelen, waardoor de groei achterblijft.

Waterlelie: aarde
Waterlelies hebben relatief rijke aarde nodig om in te groeien. Een goed grondmengsel bestaat daarom uit vijveraarde, aangevuld met klei. Je kunt de waterlelie ook in speciaal verkrijgbare lelie-aarde zetten. Voeg nooit (kunst)mest toe aan de leliegrond, want dit leidt tot algengroei in de vijver. Eventueel kun je wel gebruik maken van zogenaamde groeibollen, die je in de leliegrond steekt. Plaats een waterlelie echter niet in substraat, hierin groeit de lelie niet goed.

Plantdiepte waterlelie
De plantdiepte hangt af van de soort waterlelie. De grotere soorten groeien het beste op een diepte van 80 cm, terwijl de wat kleinere soorten  op 50-60 cm diepte kunnen staan. Een jonge waterleliestek kun je het eerste jaar het best wat ondieper wegzetten dan de uiteindelijke plantdiepte. Dit doe je door de waterlelie bijvoorbeeld op een verhoging op de vijverbodem te plaatsen. Deze kleinere diepte zorgt, dat de plant extra veel zonlicht kan opvangen, waardoor de groei wat sneller verloopt.

Planten van een waterlelie: zet de stek in een grote plantmand, zodat deze ruimte heeft om wortels te kunnen vormen. Waterlelies groeien goed in speciale lelie-aarde, waaraan je eventueel nog groeibollen kunt toevoegen. Op de foto is de aarde afgedekt met grof zand en steensplit.

Onderhoud waterlelie

Snoeien waterlelie
Afgestorven bladeren en uitgebloeide bloemen van een waterlelie kun je het beste zoveel als mogelijk snoeien. Hierdoor wordt de vijver niet te voedselrijk. In het najaar sterven alle bladeren van de waterlelie af, verwijder deze net voor de winterperiode. Trek de bladeren hierbij niet van de wortel los, maar knip ze af. Lostrekken kan namelijk leiden tot rottingsplekken op de wortel, waardoor de plant dood gaat.

Waterlelie splitsen
Wanneer een waterlelie al een flink aantal jaren groeit, kan de plant te compact worden. De bladeren gaan dan over elkaar groeien en gaan hierbij steeds verder boven de vijver uitsteken. Je kunt de waterlelie dan splitsen. Hiervoor moet je de plantmand eerst uit de vijver nemen. Kies een aantal plantdelen die jong blad vormen en snijd deze vervolgens met ruime marge los van de rest van de plant. Zorg er hierbij voor, dat er voldoende wortels aan het plantdeel zitten. De snijvlakken druk je in de as, zodat de plant niet teveel vocht verliest. Plant de op deze manier verkregen jonge plantdelen terug en gooi de oudere delen weg.

Waterlelie splitsen. Hierbij snijd je een jong plantdeel van de moederplant. Zorg dat aan de nieuwe stek voldoende wortels zitten. Uit de stek groeit een volledig nieuwe waterlelie. Splitsen is nodig, wanneer de waterlelie teveel blad boven de vijver gaat vormen.

Waterlelies: problemen oplossen

Hieronder vind je een aantal vaak voorkomende problemen met waterlelies. Tevens vind je tips, hoe je deze problemen kunt oplossen.

Matige groei waterlelie
Waterlelies vormen in de eerste jaren vooral een wortelstelsel. In deze periode ontwikkelen ze daarom nog niet zoveel bladeren en bloemen. De groei kan gestimuleerd worden, door de lelie in een ruime, platte plantmand te zetten, in de juiste grondsoort. Eventueel kun je groeibollen gebruiken om zo de grond van voedingsstoffen te voorzien. Gebruik echter nooit mest of kunstmest die voor de tuin bestemd is. Een jonge lelie kun je wat ondieper zetten, door deze op een verhoging op de vijverbodem te plaatsen. Een ondiepere plek stimuleert namelijk de groei. Op deze manier kun je matige groei van een waterlelie verbeteren.

Door slakken aangevreten blad van een waterlelie. De slakken (of insectenlareven) vreten het blad aan de onderkant aan. Verwijderen van het blad en wegvangen van de slakken is de beste oplossing voor dit probleem.

Aangevreten blad waterlelie
Slakken en insectenlarven kunnen het blad van waterlelies van onderaf aanvreten. Wanneer dit in je vijver het geval is, kun je het beste de aangevreten bladeren zo snel mogelijk verwijderen. Hierdoor haal je namelijk ook vaak de larven weg. Ook slakken houden van waterlelieblad. De beste remedie is om de slakken eerst zoveel mogelijk met een schepnetje uit de vijver te halen. Door vervolgens een krop sla in het water te leggen, lok je de slakken hiernaartoe. Het zachte blad van de sla vinden ze namelijk erg smakelijk. Het wegvangen van de slakken gaat daarna makkelijker. Bestrijdingsmiddelen tegen larven en slakken in oppervlaktewater zijn in Nederland niet toegestaan.